Trong hành trình phát triển của mỗi đứa trẻ, việc tập cho bé dùng thìa không chỉ là một bước tiến quan trọng trong việc rèn luyện kỹ năng tự phục vụ, mà còn là một dấu hiệu cho thấy bé đang bước vào giai đoạn mới của sự độc lập.
Tuy nhiên, quá trình này không hề đơn giản và cần sự kiên nhẫn, tinh tế từ phía bố mẹ. Việc tập dùng thìa cho bé không chỉ giúp bé phát triển kỹ năng vận động tinh, mà còn góp phần vào sự phát triển toàn diện của bé từ góc độ tâm lý và xã hội.
Hãy cùng Mẹ Ong Bông khám phá những bí quyết và phương pháp hiệu quả để giúp bé yêu của bạn nhanh chóng chinh phục ‘nghệ thuật’ sử dụng thìa, một bước quan trọng trên hành trình tự lập của bé.
Tập dùng thìa có khó không?
Việc tập dùng thìa có thể là thách thức cho một số trẻ, nhưng với sự kiên nhẫn và hỗ trợ của mẹ, trẻ sẽ học được cách sử dụng thìa và nĩa một cách thành thạo. Việc này giúp trẻ phát triển kỹ năng tự chăm sóc bản thân và thúc đẩy quá trình học hỏi và phát triển.
Khi nào cho bé tập dùng thìa, nĩa?
Việc tập cho bé sử dụng thìa và nĩa là một quá trình phát triển kỹ năng quan trọng và cần phải dựa vào sự sẵn sàng của bé. Các điểm quan trọng cần xem xét khi quyết định khi nào tập bé dùng thìa và nĩa bao gồm:
- Bé biết bốc nhón. Tức là dùng ngón trỏ và ngón cái để nhón thức ăn. Đây là tiền để của việc cầm được cán thìa và cán nĩa.
- Bé biết chấm thức ăn, tức là dùng thanh thức ăn chấm vào một món khác ví dụ như sữa chua, súp, xốt. Đây là tiền đề của việc bé biết cầm thìa để xúc thức ăn và đưa lên miệng.
- Bé đã biết lấy thức ăn từ khay ăn mà không nghịch hay gặm khay ăn.
- Thông thường cha mẹ có thể cha bé làm quen nĩa, thìa khi con được khoảng 9 tháng tuổi. Tuỳ theo sự sẵn sàng và tốc độ tiếp thu kỹ năng của bé mà bé sẽ bắt đầu tập luyện sau khi làm quen với 2 dụng cụ ăn uống này khoảng 1 tháng.
Cách chọn thìa phù hợp cho bé
Lựa chọn đồ dùng ăn cho bé trong quá trình luyện tập cần tuân thủ một số tiêu chí quan trọng. Thìa, nĩa, và bát phải được chọn sao cho phù hợp với khả năng cầm và sử dụng của bé.
Dưới đây là những gợi ý về cách lựa chọn đồ dùng ăn cho bé:
Thìa và Nĩa:
Chọn thìa có lòng hình tròn, lòng thìa để bé có thể xúc thức ăn dễ dàng.
Nĩa nên có đầu hơi tù và được chứng nhận an toàn cho trẻ.
Hơi to 1 chút, có thể bằng thanh thức ăn BLW
Độ dài khoảng 7-9cm là vừa tay bé. Nếu dài quá, bé sẽ khó điều khiển thìa khi đưa đồ ăn lên miệng. Nếu ngắn quá, bé sẽ khó xúc thức ăn và cần nhiều lực tay hơn để đưa thức ăn vào miệng
Cầm chắc tay, nếu quá nhẹ bé dễ lỏng tay và làm rơi thìa. Nếu thìa nặng quá, bé dễ mỏi tay. Bạn cầm thư thấy hơi nhẹ tay là được.
Thìa và nĩa làm từ gỗ hoặc inox thường tốt hơn vì bé có thể cầm chúng dễ dàng. Tránh sử dụng sản phẩm làm từ silicon hoặc nhựa nhẹ, vì trẻ dễ làm rơi.
Hạn chế sử dụng thìa vẹo, vì chúng có thể làm bé không học cách sử dụng thìa một cách đúng đắn và gây khó khăn khi chuyển sang thìa bình thường.
Bát và Chén:
Chọn các loại bát làm từ nhựa an toàn, có kích thước phù hợp với bé. Bát nên lớn hoặc bằng bát ăn cơm của người lớn nhưng lòng nông hơn.
Mẹ có thể lựa chọn bát có đế hút dính vào bàn ăn của bé để giúp bé cố định bát tốt hơn.
Cách tập cho bé cầm thìa nhanh chóng
Bước 1: Quen với đồ dùng
Trong bước này, mẹ có thể tạo sự quen thuộc cho bé với thìa, nĩa, và bát. Mẹ có thể đặt thức ăn vào bát để bé tự mò mẫm và tìm hiểu. Trong khi đó, mẹ có thể ngồi cùng bé và sử dụng thìa, nĩa để ăn, để bé có thể quan sát và bắt chước.
Ở cuối bữa ăn, khi bé gần hoàn thành, mẹ có thể để thìa trong bát và cho bé nghịch ngợm. Ban đầu, bé có thể ném và thả thìa nhiều lần trước khi thấy giá trị của chúng.
Bước 2: Phát triển kỹ năng cầm và đưa thức ăn lên miệng
Đối với các bé nhỏ, việc phát triển kỹ năng cầm thìa/nĩa gồm hai phần chính. Phần đầu tiên là kỹ năng gập cổ tay, tức là xiên và xúc thức ăn. Phần thứ hai là kỹ năng gập cẳng tay, tức là đưa thức ăn từ thìa/nĩa lên miệng.
Mẹ có thể bắt đầu bằng việc tập trung vào kỹ năng gập cẳng tay, tức là xiên thức ăn vào nĩa và đặt vào bát. Điều này giúp bé cầm nĩa có sẵn thức ăn và đưa lên miệng mình. Khi bé đã tự tin với việc cầm nĩa, mẹ có thể tiến xa hơn bằng cách cho bé tập cầm thìa, đưa thức ăn từ thìa lên miệng.
Bước 3: Tập cho bé kỹ năng xúc thức ăn
Kỹ năng xúc thức ăn thường là một phần khó khăn trong quá trình bé tập sử dụng thìa và nĩa. Đây là kỹ năng mà nhiều bé mất từ 2-3 tháng mới có thể thành thạo.
Mẹ có thể bắt đầu bằng cách tập cho bé xiên thức ăn bằng nĩa trước, sau đó đưa nĩa lên miệng. Khi bé đã tự tin trong việc xiên thức ăn bằng nĩa, mẹ có thể tiến xa hơn bằng cách cho bé tập xúc thức ăn. Mẹ có thể sử dụng các món sệt như sữa chua, canh, hoặc sinh tố để bé tập. Ban đầu, bé chỉ cần “nhúng” thìa và bát để xúc thức ăn lên.
Khi bé trở nên khéo léo hơn, mẹ có thể tập cho bé với các thức ăn dễ xúc như cháo, súp, trứng bác. Tuy giai đoạn này có thể gây bất tiện, nhưng đó là một phần quá trình bé học cách sử dụng thìa và nĩa một cách thành thạo.
Bố mẹ hỗ trợ cho bé tập dùng thìa như thế nào?
Kiên trì hỗ trợ con từng giai đoạn
Việc tập dùng thìa là một quá trình phát triển dần dần. Bố mẹ cần kiên nhẫn hỗ trợ con trong từng giai đoạn, từ việc nắm bắt thìa, đến việc cầm thìa đúng cách, và cuối cùng là sử dụng thìa để xúc thức ăn.
Bố mẹ có thể bắt đầu bằng cách để bé quan sát và bắt chước cách người lớn dùng thìa. Sau đó, hãy hướng dẫn bé cầm thìa và thực hành xúc thức ăn với sự hỗ trợ của người lớn.
Hỗ trợ bé kỹ năng múc thức ăn
Để hỗ trợ bé kỹ năng múc thức ăn, bố mẹ nên chọn thức ăn dễ dàng xúc, như cháo hoặc súp. Hãy khuyến khích bé tự múc thức ăn, mặc dù ban đầu có thể hơi lộn xộn.
Hãy hướng dẫn bé cách giữ thìa ở góc đúng để dễ dàng múc thức ăn.
Hỗ trợ bé kỹ năng gập cổ tay
Việc gập cổ tay là một phần quan trọng trong kỹ năng sử dụng thìa. Bố mẹ có thể hướng dẫn bé bằng cách thực hành các động tác gập cổ tay nhẹ nhàng khi cầm thìa.
Chơi các trò chơi cầm nắm khác nhau cũng có thể giúp bé phát triển kỹ năng này.
Đảm bảo vệ sinh cho bé
Vệ sinh là yếu tố quan trọng khi bé tập dùng thìa. Bố mẹ cần đảm bảo rằng thìa và bàn ăn luôn sạch sẽ.
Hãy dạy bé thói quen rửa tay trước và sau khi ăn, và làm sạch khu vực ăn uống sau mỗi bữa ăn.
Một số sai lầm bố mẹ cần tránh
Dạy con tập dùng thìa quá sớm
Mỗi trẻ phát triển theo nhịp độ riêng và việc tập dùng thìa không ngoại lệ. Bắt đầu quá sớm khi trẻ chưa sẵn sàng có thể gây nên sự phản kháng hoặc thậm chí làm trẻ sợ hãi.
Thay vì ép buộc, bố mẹ nên quan sát dấu hiệu sẵn sàng của bé như khả năng cầm nắm vật thể, quan tâm đến việc người lớn sử dụng thìa, và khả năng ngồi vững.
Ép con ăn bằng thìa
Ép trẻ ăn bằng thìa khi chưa sẵn sàng có thể gây ra áp lực và làm mất đi niềm vui trong bữa ăn.
Thay vì ép buộc, bố mẹ nên khuyến khích và hỗ trợ bé. Cho bé thời gian để thích nghi và khám phá việc sử dụng thìa một cách tự nhiên.
Cho con ngồi ăn riêng
Ăn chung với gia đình không chỉ tạo cơ hội cho bé học hỏi kỹ năng ăn uống mà còn giúp bé phát triển kỹ năng xã hội.
Khi trẻ được ngồi cùng bàn với gia đình, chúng có thể quan sát và bắt chước cách người lớn sử dụng thìa, từ đó học hỏi được nhiều hơn.
Thìa quá nhỏ
Sử dụng thìa quá nhỏ có thể khiến việc tập ăn trở nên khó khăn hơn cho trẻ. Thìa nhỏ có thể không đủ để chứa lượng thức ăn cần thiết và gây khó khăn trong việc múc thức ăn.
Bố mẹ nên chọn thìa có kích thước phù hợp với lứa tuổi và khả năng của bé. Thìa cần đủ lớn để chứa thức ăn nhưng cũng không quá lớn đến nỗi bé không thể cầm nắm và sử dụng dễ dàng.
Những sai lầm này, nếu không được nhận diện và điều chỉnh kịp thời, có thể ảnh hưởng đến quá trình học hỏi và phát triển kỹ năng ăn uống độc lập của trẻ. Điều quan trọng là bố mẹ cần quan sát và hiểu nhu cầu cũng như khả năng của con mình để hỗ trợ một cách phù hợp và hiệu quả.
Các món ăn bổ trợ cho việc tập xúc dễ dàng
Các món ăn hỗ trợ cho việc tập xúc thức ăn một cách dễ dàng bao gồm:
Trái cây cắt miếng lớn như dưa hấu, xoài, táo, lê và các loại rau củ như cà rốt, su su, dưa chuột. Những món này thích hợp để bé tập xiên và xúc vào nĩa.
Các món dành cho việc thực hành kỹ năng gập cẳng tay, bám dính tốt vào thìa như cháo đặc, xôi, cơm dẻo, và trái cây nghiền.
Món ăn phù hợp cho việc thực hành kỹ năng gập cổ tay và xúc thức ăn, bao gồm các món lỏng vừa phải như sữa chua, sinh tố, cháo loãng, súp loãng, cơm trộn nước canh, cơm rang, xôi vò, cốm, trứng bác, và ngô xào.
Các trò chơi hỗ trợ kĩ năng cầm thìa
Các trò chơi hỗ trợ kỹ năng cầm thìa có thể giúp bé luyện tập một cách vui vẻ và hiệu quả. Dưới đây là một số trò chơi mẹ có thể thử với bé:
Trò xúc nước: Đặt một bát nước trong phạm vi tầm tay của bé và cho bé xúc nước bằng thìa. Bé có thể thử đưa thìa vào bát nước và xúc, giúp bé làm quen với việc cầm thìa và xúc thức ăn.
Trò xúc gạo: Sử dụng một bát nhỏ và đổ gạo vào đó. Cho bé xúc gạo bằng thìa để bé có cơ hội tập trung vào việc cầm và xúc thìa.
Trò xúc hạt đậu: Tương tự như trò xúc gạo, bạn có thể sử dụng hạt đậu thay vì gạo để bé xúc.
Trò xúc bóng bông: Sử dụng các quả pom pom màu sắc và cho bé đút bóng bông vào bát bằng thìa. Đây là một trò chơi thú vị và kích thích trí tò mò của bé.
Trò đút thức ăn cho búp bê: Cho bé đút thức ăn từ thìa vào miệng của búp bê hoặc gấu bông. Điều này có thể làm cho việc sử dụng thìa trở nên thú vị hơn đối với bé.
Trò đút thức ăn cho nhau: Hai mẹ con có thể thực hiện trò này bằng cách đút thức ăn cho nhau ăn. Điều này không chỉ giúp bé luyện tập mà còn tạo ra một trải nghiệm gần gũi giữa mẹ và bé.
Những trò chơi này không chỉ giúp bé phát triển kỹ năng cầm thìa mà còn tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ cho bé và gia đình.
Kết luận
Kết thúc hành trình khám phá cách tập cho bé dùng thìa, chúng ta có thể thấy rằng mỗi bước nhỏ mà bé yêu của chúng ta thực hiện không chỉ là việc học một kỹ năng mới mà còn là bước tiến vững chắc trong quá trình phát triển độc lập và tự tin.
Bố mẹ không chỉ là người hướng dẫn, mà còn là nguồn động viên, khích lệ không ngừng cho bé trong suốt quá trình này. Quan trọng hơn cả, việc tập dùng thìa là cơ hội để tăng cường tình cảm, sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái, thông qua từng giờ phút chung đôi bên cạnh nhau.
Hãy nhớ rằng, mỗi bé là một cá nhân độc đáo với tốc độ phát triển riêng, và mọi nỗ lực của bé – dù nhỏ nhất – đều xứng đáng được trân trọng và tự hào.
