Bất cứ ai làm cha mẹ cũng luôn mong muốn con mình có thể trở thành những em bé độc lập, tự tin vào bản thân mình.
Để đạt được điều đó, trước tiên, cha mẹ cần dạy con kỹ năng tự bảo vệ bản thân, bởi thông qua kỹ năng này, bé sẽ phát triển được chiến lược tự đương đầu với khó khăn, thay vì luôn dựa dẫm vào cha mẹ, từ đó trẻ sẽ có niềm tin vào chính mình.
Bài viết này Mẹ Ong Bông sẽ cung cấp cho bố mẹ có con độ tuổi dưới 6 tuổi những kiến thức cần thiết để dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân.
Thực trạng an toàn của trẻ em tại Việt Nam trong thời đại mới
Tại Việt Nam, Cục Quản lý môi trường đã thống kê được rằng trung bình mỗi năm có hơn 370.000 trẻ bị tai nạn thương tích, trong đó nhóm tuổi 0-4 chiếm 19,5% và nhóm tuổi 5-14 chiếm 36,9%.
Số trẻ em tử vong do tai nạn thương tích là 6.600 trường hợp một năm chiếm tỷ lệ 35,5% trong tổng số trẻ tử vong trong toàn quốc do tất cả các nguyên nhân. Cứ 100.000 trẻ có 24 trẻ tử vong do tai nạn thương tích hay tương đương 18 trẻ em tử vong do tai nạn thương tích mỗi ngày.
Đồng thời, trong khoảng thời gian từ 2015 đến 2021, đã ghi nhận các vụ việc xâm hại đáng báo động bao gồm: 6.364 vụ liên quan đến xâm hại tình dục với 6.432 bị hại; 170 vụ án mạng liên quan đến trẻ em với 191 em là nạn nhân; 536 vụ tấn công cố ý làm tổn thương trẻ em với 666 em bị thương; 126 vụ việc liên quan đến mua bán, bắt cóc, và chiếm đoạt trẻ em ảnh hưởng 106 em nhỏ; và 1.246 vụ việc xâm hại khác với 1.314 nạn nhân.
Những vụ việc này không chỉ diễn ra ngoài cộng đồng, mà còn trong nhà trường và thậm chí ngay trong gia đình, đều cho thấy mức độ nghiêm trọng và tính chất phức tạp ngày càng tăng.
Bố mẹ cần quan tâm đến con cái,giáo dục trẻ về sự an toàn và khả năng tự bảo vệ trước các tình huống nguy hiểm.
Kỹ năng bảo vệ bản thân là gì?
Kỹ năng tự bảo vệ bản thân là những năng lực giúp trẻ tự đảm bảo sự an toàn và đối phó với các tình huống nguy hiểm trong xung quanh.
Điều này bao gồm khả năng nhận biết và đánh giá rủi ro, áp dụng các biện pháp phòng ngừa, và tự tin trong việc bảo vệ bản thân khỏi các mối đe dọa liên quan đến an toàn và sức khỏe.
Vì sao phải dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân?
Bảo Vệ An Toàn Cá Nhân
Kỹ năng tự bảo vệ giúp trẻ biết cách duy trì an toàn trong các tình huống nguy hiểm hoặc tiềm ẩn nguy cơ. Điều này bao gồm cả khả năng phát hiện và tránh xa các mối đe dọa.
Gia Tăng Sự Tự Tin
Khi trẻ biết cách đối phó với các tình huống rủi ro, con trở nên tự tin hơn và cảm thấy mạnh mẽ hơn. Điều này có thể có tác động tích cực đến tinh thần và tâm lý của trẻ.
Phòng Ngừa Xâm Hại
Kỹ năng tự bảo vệ cũng giúp trẻ phòng ngừa xâm hại và bạo lực. Trẻ biết cách nói “không” một cách quyết đoán trong các tình huống không an toàn.
Phát Triển Tư Duy Phòng Ngừa
Dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ cũng giúp trẻ phát triển khả năng tư duy phòng ngừa, tức là biết tránh các tình huống nguy hiểm thay vì phải đối phó với chúng sau khi xảy ra.
Tạo Tầm Nhìn Xã Hội
Dạy kỹ năng tự bảo vệ cũng giúp trẻ hiểu rõ hơn về xã hội và môi trường xung quanh họ, từ đó phát triển tầm nhìn và nhận thức về các vấn đề an toàn và xã hội.
Xây Dựng Kỷ Luật Bản Thân
Việc dạy kỹ năng tự bảo vệ cũng giúp trẻ phát triển kỷ luật và tập trung trong cuộc sống hàng ngày.
TOP 12 kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non
Kỹ năng bảo vệ bản thân trước người lạ
Ba mẹ cần phân tích rõ cho con hiểu những tình huống mà con có thể gặp phải:
“Nếu con gặp người lạ và cảm thấy không thoải mái hoặc con muốn con đi cùng, hãy nói “không” một cách quyết đoán. Sau đó, nhanh chóng tìm kiếm một người lớn để kể cho họ nghe.”
“Luôn giữ khoảng cách an toàn với người lạ. Không nên để họ tiếp cận con quá gần.”
“Và hãy nhớ rằng, bố/mẹ luôn ở đây để bảo vệ con. Nếu con gặp vấn đề gì, hãy nói cho bố/mẹ biết ngay.”
Kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non tránh bị xâm hại cơ thể
Bố mẹ hãy phân tích cho con hiểu tầm quan trọng của cơ thể.
Biết Vùng Riêng Tư: “Hãy nhớ, con có những phần riêng tư trên cơ thể mình. Đó là những phần mà người khác không nên chạm vào, và con cũng không nên để người khác chạm vào những phần đó.”
Nói Lên Nếu Cảm Thấy Không An Toàn: “Nếu có người nào đó cố gắng làm điều gì đó không đúng hoặc khiến con không thoải mái, hãy nói cho bố/mẹ hoặc người lớn biết. Chúng ta luôn lắng nghe và sẽ bảo vệ con.”
Người Đáng Tin Cậy: “Con luôn có thể tin tưởng bố/mẹ, người giữ trẻ, hoặc người thân thân thiết để kể lại mọi điều không bình thường. Chúng ta luôn ở đây để bảo vệ con.”
2 quy tắc giúp trẻ giúp rèn luyện kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non tránh bị xâm hại
Quy tắc PANTS
Quy tắc PANTS là một tập hợp các nguyên tắc dạy trẻ em về sự bảo vệ bản thân và quyền của trẻ trong các tình huống có nguy cơ xâm hại hoặc lạm dụng, được áp dụng phổ biến wor các trường mẫu giáo châu u. Bao gồm các phần chữ cái viết tắt tương ứng với các nguyên tắc sau:
P – Privates are private (Bộ phận riêng tư là riêng tư): Nhắc nhở trẻ rằng những bộ phận cơ thể riêng tư, như khu vực dưới quần chip, là riêng tư và không nên được tiết lộ cho người khác.
A – Always remember your body belongs to you (Cơ thể con là của con): Khuyến khích trẻ hiểu rằng cơ thể của con thuộc về con và con có quyền kiểm soát nó. Con cũng được học cách nói “KHÔNG” khi con không muốn thực hiện một điều gì đó.
N – No means No (Không là không): Đảm bảo rằng trẻ hiểu rằng trẻ có quyền từ chối bất kỳ sự tiếp xúc thể chất nào mà con không muốn.
T – Talk about secrets that upset you (Nói về những bí mật khiến bạn buồn): Giải thích cho trẻ biết về sự khác biệt giữa bí mật “tốt” và “xấu” và khuyến khích trẻ chia sẻ những điều khiến con buồn hoặc lo lắng.
S – Speak up, someone can help (Con cứ nói, đừng sợ): Khuyến khích trẻ nếu cảm thấy buồn hoặc sợ, con nên nói chuyện với một người lớn mà con tin tưởng, để nhận được sự hỗ trợ và giúp đỡ.
Quy tắc 5 ngón tay
No one should touch your private parts (Không ai được chạm vào vùng kín của bạn): Quy tắc này nói rõ rằng không ai được chạm vào vùng kín của trẻ, kể cả người thân trong gia đình, trừ khi liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe và y tế.
Say “no” to anyone who tries (Nói “không” với bất kỳ ai cố gắng làm như vậy): Trẻ cần biết rằng nếu có người cố gắng làm điều gì đó không đúng với cơ thể của họ, trẻ có quyền nói “không” và nói cho người lớn biết về điều đó.
Get away and tell someone you trust (Rời xa và nói với người mà bạn tin tưởng): Nếu trẻ cảm thấy không an toàn hoặc bị xâm hại, con nên cố gắng rời xa tình huống đó và nói cho người lớn mà con tin tưởng biết về điều này.
It’s not your fault (Đó không phải là lỗi của bạn): Quy tắc này nhấn mạnh rằng nếu trẻ bị xâm hại, con không có lỗi gì cả. Con không nên tự trách mình và nên nói cho người lớn biết về tình huống đó.
Tell someone you trust (Nói cho người mà bạn tin tưởng): Trẻ cần biết rằng bé nên luôn tin tưởng và nói cho người lớn mà bé tin tưởng biết về mọi tình huống xâm hại hoặc nguy hiểm mà bé gặp phải.
Kỹ năng an toàn khi tham gia giao thông
Đội Mũ Bảo Hiểm: “Khi con đi xe đạp, nhớ đội mũ bảo hiểm đúng cách. Điều này sẽ đảm bảo đầu của con an toàn nếu có tai nạn.”
Nhìn Trước Khi Đi Qua Đường: “Khi con muốn đi bộ qua đường, hãy nhớ nhìn trái và phải để đảm bảo không có xe đang tới gần.”
Điều Khiển Xe Cẩn Thận: “Khi con đi xe đạp hoặc xe scooter, hãy điều khiển xe cẩn thận và tuân thủ luật giao thông. Điều này sẽ giúp con tránh xa tai nạn.”
Kỹ năng tìm kiếm sự giúp đỡ
Biết Gọi Điện Thoại: Học cách gọi điện thoại cho bố/mẹ hoặc người thân khi cần sự giúp đỡ. Đây là một cách nhanh chóng để liên hệ khi có vấn đề.
Tìm Người Lớn: Nếu con gặp tình huống khẩn cấp, hãy tìm kiếm người lớn gần đó và kể cho họ biết về tình hình. Người lớn sẽ biết cách giúp con.
Học Cách Kêu Cứu: Nếu con cảm thấy bị đe dọa hoặc cần sự giúp đỡ ngay lập tức, hãy học cách kêu cứu. Kêu to và gọi “Cứu” để thu hút sự chú ý của người khác.
Kỹ năng bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non khi gặp hỏa hoạn
Học Làm Quen Với Cửa Sổ: Nếu có hỏa hoạn và cửa ra không thể đi được, hãy học cách mở cửa sổ hoặc cửa sổ thoát hiểm.
Nhảy Xuống An Toàn: Nếu cần phải rời khỏi tòa nhà, hãy học cách nhảy xuống an toàn từ tầng cao. Sử dụng đệm, quyết đoán, và thả cơ thể thẳng để giảm nguy cơ.
Gọi 115: để cầu sự giúp đỡ của cảnh sát hoặc người cứu hỏa.
Kỹ năng bảo vệ bản thân khi bị lạc
Tìm Người Lớn: Nếu con bị lạc, hãy tìm kiếm người lớn gần đó như người bảo vệ tại cửa ra vào hoặc nhân viên cửa hàng. Kể cho họ biết con bị lạc.
Nhớ Số Điện Thoại: Hãy nhớ số điện thoại của bố/mẹ hoặc người thân. Nếu con bị lạc, có thể gọi điện cho họ để kể lại vị trí của con.
Đừng Đi Quá Xa: Luôn luôn giữ gần với người lớn hoặc nhóm bạn khi ra ngoài. Điều này giúp tránh bị lạc.”
Kỹ năng an toàn khi vui chơi
Luôn Có Người Trông Chừng: Khi con ra ngoài chơi hoặc tham gia các hoạt động, luôn có người trưởng thành trông chừng con. Họ sẽ bảo vệ con khi có vấn đề.
Đi Cùng Bạn: Nếu con muốn đi đâu đó, hãy đi cùng bạn hoặc nói với bố/mẹ về kế hoạch của con.
Học Nhận Biết Sử Dụng Đồ Chơi An Toàn: Hãy học cách sử dụng đồ chơi một cách an toàn và luôn đeo mũ bảo hiểm khi con đi xe đạp.
Kỹ năng đàm phán và nói “không”
Biết Nói ‘Không’: Hãy biết nói ‘không’ khi con cảm thấy không thoải mái hoặc không muốn làm điều gì đó. Làm điều này giúp con bảo vệ quyền của mình.
Học Cách Đàm Phán: Khi con muốn điều gì đó, hãy học cách đàm phán. Con có thể thỏa thuận để đạt được điều mình muốn một cách an toàn.
Dạy con về quyền riêng tư
Không Chia Sẻ Thông Tin Cá Nhân: như tên, địa chỉ hoặc số điện thoại với người lạ trực tiếp hoặc trên mạng.
Biết Khi Nào Nên Báo Cảnh Sát: Nếu có người lạ cố gắng xâm hại con hoặc làm con cảm thấy không an toàn, hãy biết cách báo cảnh sát hoặc nói với người trưởng thành.
Cho con tham gia lớp học tự vệ
Bố/mẹ có thể xem xét cho con tham gia lớp học tự vệ. Đây là một khóa học dành riêng cho trẻ em để con học cách tự bảo vệ bản thân trong các tình huống nguy hiểm. Nên chọn lớp học tự vệ có mục tiêu phù hợp với mong muốn và nhu cầu của con. Điều này có thể là việc phòng ngừa xâm hại, tăng cường sự tự tin, hoặc cải thiện kỹ năng đàm phán.
Lưu ý cần nắm khi dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ bản thân
Trò chuyện cùng trẻ
Hãy tạo cơ hội cho trẻ thể hiện ý kiến, chia sẻ cảm xúc và ý thức về quyền của họ. Lắng nghe trẻ và trả lời các câu hỏi của con một cách trung thực và dễ hiểu.
Không doạ dẫm
Thay vì dọa dẫm gây cảm giác sợ hãi cho trẻ, hãy sử dụng cách tiếp cận nhẹ nhàng, dễ thương để giải thích về các nguy cơ có thể xảy ra và hướng dẫn trẻ các kỹ năng tự bảo vệ bản thân.
Vừa học vừa chơi
Cùng trẻ chơi các Trò chơi giả vờ, tham gia hoạt động trải nghiệm và cùng trẻ đọc sách để truyền đạt và giúp trẻ ghi nhớ những kiến thức tự bảo vệ bản thân.
Phân tích nguyên nhân – kết quả
Giúp trẻ hiểu về nguyên nhân và kết quả của các hành vi. Ví dụ, nếu con làm điều gì đó không an toàn, hãy giải thích tại sao nó không tốt và có thể dẫn đến hậu quả gì.
Dựng các tình huống giả định để trẻ hiểu và xử lý
Sử dụng tình huống giả định để giúp trẻ hiểu cách xử lý các tình huống tiềm ẩn nguy cơ. Hỏi trẻ về cách trẻ sẽ đối phó nếu gặp phải một tình huống cụ thể.
Đưa ra các quy tắc an toàn và không an toàn với trẻ
Chia sẻ với trẻ về các quy tắc an toàn cơ bản và không an toàn. Giải thích tại sao cần tuân theo những quy tắc này để bảo vệ bản thân.
Kết luận
Nhớ rằng việc dạy kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ cần kiên nhẫn và thường xuyên. Hãy tạo môi trường an toàn để trẻ có thể học hỏi và phát triển kỹ năng này một cách tự tin.
